Adaptacja dziecka w przedszkolu

Dla dziecka 3 letniego moment pójścia do przedszkola to istotny przełom, który odbija się na jego dalszym życiu. Jest to niewątpliwie sytuacja budząca silne emocje. Dziecko czuje się wyrwane z rodzinnego układu, który gwarantuje mu poczucie stabilności i rozumienia tego, co się wokół niego dzieje. Maluch z dnia na dzień zostaje przeniesiony w nieznane środowisko. Musi przystosować się do:

• warunków nowego otoczenia i wymagań związanych z korzystaniem
  z urządzeń i wyposażenia przedszkola,
• nawiązywania kontaktów interpersonalnych z nieznajomymi ludźmi,
• przebywania w licznej grupie rówieśników;
• wymagań stawianych w zakresie czynności samoobsługowych i sposobów odnoszenia się do partnerów interakcji,
• zmiany dotychczasowych sposobów zaspokajania potrzeb emocjonalnych
  i biologicznych,
• zdobywania szybkiej orientacji w środowisku materialnym przedszkola,
• zmiany rytmu i trybu życia, organizacji dnia,
• braku oparcia w osobach bliskich w sytuacjach trudnych,
• innej pozycji w grupie przedszkolnej niż w rodzinie,
• zmiany w sytuacji rodzinnej, wywołanej faktem podjęcia przez matkę pracy

Konsekwencją tego jest fakt, że dziecko nie jest w stanie kontrolować sytuacji i odczuwa ją jako zagrożenie. Dzieci na nowe sytuacje reagują
w różne sposób:

• płaczem ( w ten sposób emocje znajdują ujście),
• wycofaniem (emocje nie znajdują ujścia, maluch staje się apatyczny, smutny),
• pozorną akceptacją (dziecko stosuje się do poleceń pani nauczycielki, jego zachowanie w przedszkolu nie budzi niepokoju, natomiast
  w domu staje się nie wytrzymania),
• zaburzeniem funkcjonowania (objawem może być np. moczenie nocne, jąkanie; taka sytuacja wymaga interwencji specjalistów).

Proces przystosowania się dzieci 3-letnich do przedszkola może sprawić korzystne zmiany w ich rozwoju pod warunkiem, że będzie on przebiegał na miarę możliwości dziecka. Nie każdy trzylatek jest na tyle dojrzały i gotowy, aby temu procesowi samodzielnie nadać właściwy kierunek. Istnieje potrzeba wsparcia dziecka w tym działaniu przez intencjonalnie stworzone środowisko wychowawcze. Trudna adaptacja dziecka do przedszkola i przeżycia z nią związane mogą bowiem spowodować u malucha barierę utrudniającą oddziaływanie wychowawczo –dydaktyczne przedszkola, a nawet zahamować jego aktywność i rozwój.

Adaptację ułatwia:

• racjonalne podjęcie decyzji o zapisaniu dziecka do przedszkola,
• pozytywne myślenie o placówce (zaufanie do personelu),
• wcześniejsze poznanie placówki przez dziecko,
• dostarczenie dziecku, w okresie poprzedzającym pójście do przedszkola, doświadczeń przebywania z innymi dorosłymi (nieobecność mamy),
• umożliwianie kontaktów z innymi dziećmi,
• usamodzielnianie dziecka,
• jasne ustalenie reguł i zasad funkcjonowania w rodzinie i w przedszkolu oraz konsekwencja w ich przestrzeganiu,
• stopniowe przyzwyczajanie dziecka do placówki (krótki czas pobytu
  w pierwszych dniach),
• akceptacja dziecka i rozumienie jego stresu,
• wspieranie malucha, okazywanie spokoju, stwarzanie poczucia bezpieczeństwa podczas rozstania,
• ujednolicenie rytmu życia w przedszkolu i w domu.

 Adaptację utrudnia:

• niepewność decyzji rodziców o oddaniu dziecka do przedszkola,
• brak zaufania do placówki wyrzuty sumienia, niepokój,
• lęk, poczucie zagrożenia, nieznajomość placówki,
• straszenie dziecka przedszkolem, stosując ostrzeżenia typu: „Jak nie będziesz mnie słuchał, to w przedszkolu Cię nauczą” ,
• brak jasnych reguł, zmienność,
• traktowanie dziecka przedmiotowo,
• brak doświadczeń społecznych malucha w kontaktach z innymi dorosłymi
  i dziećmi,
• nadopiekuńczość, wyręczanie dziecka w czynnościach związanych z samoobsługą,
• „rzucenie na głęboką wodę”- pełny wymiar godzin,
• pośpiech,
• zdenerwowanie,
• spóźnianie się –brak czasu dla dziecka,
• brak zrozumienia dla trudnych zachowań dziecka –obrażanie się na dziecko,
• odrzucenie

Rady dla Rodziców dzieci 3 – letnich po raz pierwszy przekraczających próg przedszkolny:

• Mów pozytywnie o przedszkolu, ale nie idealizuj go zanadto. Przedstaw je jako przyjemne miejsce, w którym będzie spotykał się z rówieśnikami i uczył mnóstwa nowych rzeczy,
• Opowiedz dziecku o tym jak sam chodziłeś do przedszkola w dzieciństwie. Co wspominasz najmilej?
• Nastaw się pozytywnie – zarażaj dziecko optymizmem,
• Opowiadaj dziecku jak wygląda dzień w przedszkolu, ale powstrzymuj się od ocen typu: będzie super, cudownie…
• Pobaw się z dzieckiem w przedszkole w domu z misiami pamiętając, że zawsze na koniec zabawy po misia przychodzi jego „misiowa  mama”,
• Zapewnij dziecko, że zawsze będzie odbierane, ale nie przesadź, żeby nie poczuło się niepewnie w związku z ilością zapewnień,
• Zostaw dziecko na chwilę i dłużej z babcią, ciocią czy opiekunką – przyzwyczajaj do rozstania,
• Dziecko do przedszkola powinien przyprowadzać w pierwszych dniach Rodzic bardziej odporny psychicznie – bez łez,
• Rozstanie powinno wyglądać tak jak rozstania w innych sytuacjach
  (u babci, cioci) nie wracaj, nie płacz, nie przytulaj inaczej niż dotychczas,
• Możesz początkowo zostawiać dziecku jego ulubioną przytulankę, chusteczkę itp. aby dziecko miało ,,kawałeczek domu” w chwili smutku,
• Nagradzaj dziecko za dzielne radzenie sobie w przedszkolu, nawet te
  z „całodziennym płaczem”,
• Nie określaj godziny przyjścia po dziecko tylko raczej czas, wydarzenie po którym to nastąpi ( np, po spaniu, po obiadku),
• Po przyjściu z przedszkola poświęcaj dziecku możliwie dużo czasu, rekompensując mu rozstanie ( czas tylko dla niego),
• Pamiętaj, że na początku nie jest najważniejsze, żeby dziecko jadło lub bawiło się fantastycznie albo wzorowo spało,
• Pamiętaj, że płacz jest normalną reakcją na zmianę i rozstanie, często nie trwa tak długo jak nam się wydaje,
• Zaufaj nauczycielkom w przedszkolu, one mają większe doświadczenie
  w tym zakresie.

Opracowała: Maria Czarny

Literatura:
1.Gruszczyk –Kolczyńska E. „Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się”
2.Lubowiecka J. „Trudności dziecka w przystosowaniu się do przedszkola” „Wychowanie w przedszkolu” 6/20016.
3.Lesiak D., „Współczesne formy pracy sprzyjające adaptacji dziecka trzyletniego w przedszkolu” , „Edukacja w przedszkolu” 5/20048.